De liefde voor muziek … en Praag

Els Swinnen, reisleidster

Els kreeg muziek met de paplepel ingegeven. “Muziek zit in de genen van mijn familie. Vanaf de zeventiende eeuw volgde de ene generatie van kosters-organisten de andere op. Een grootoom maakte zelfs carrière op Broadway in New York. Hij begeleidde stomme films op orgel en werd later de privéorganist van de miljardair DuPont de Nemours in Delawre, USA. Ook Els kreeg de muziekmicrobe al jong te pakken. Het verbaasde dan ook niemand toen ze in 1989 naar Praag trok om er muziek te gaan studeren.

Els: “De 5 jaren die ik in Praag studeerde waren woelig en intens. De omwentelingen in het communistische Oostblok waren volop aan de gang. Ik zat in het milieu van de strijd om vrijheid. Die is later als de ‘Fluwelen Revolutie’ de geschiedenisboeken ingegaan. Samen met Tsjechische en internationale studenten betoogde ik, plakte ik affiches ... om onze stem zo luid mogelijk te laten horen. We discussieerden dag en nacht over de toekomst. Kunstenaars, studenten en artiesten waren toen heel daadkrachtig. Zij maakten de revolutie. Ik leerde er de ziel van de Tsjechen kennen en maakte vrienden voor het leven.” 

En sindsdien laat de muziek Els niet meer los. “Naast mijn opleiding in Praag, studeerde ik piano aan het Lemmensinstituut in Leuven en concerteer ik in binnen- en buitenland. Maar door de verbouwingen aan onze hoeve in Houtvenne heb ik minder tijd om intensief te studeren. Ik geef momenteel ook les aan het Lemmensinstituut in Leuven. Jarenlang  heb ik mij ingezet  in de lerarenopleiding van het Lemmensinstituut.  De vakdidactiek omtrent muziek boeit mij enorm, zo heb ik generaties  pianoleerkrachten mee kunnen vormen. Ook het begeleiden en opvolgen van kinderen die hun eerste stapjes in de muziek zetten geeft mij zoveel voldoening: die vreugde op die gezichtjes ... Daarvoor doe ik het.” 

Carte blanche

Ook de lokale Davidsfonds afdeling van Vosselaar zette Els mee op de muziekkaart. Els: “De Davidsfonds afdeling in Vosselaar organiseerde al een hele tijd klassieke concerten in een oude herberg onder de noemer ‘Klassiek op Woensdag’. Die mensen hebben mij op jonge leeftijd een podium gegeven en ik ben hen daar heel dankbaar voor.”

Het was dan ook niet helemaal verrassend dat Walter De Schepper van het Davidsfonds in 2004 aan Els vroeg of ze de reizen naar Praag wilde begeleiden. Walter gaf haar meteen carte blanche en Els stemde in. Intussen zijn we vijftien jaar verder en is Els nog altijd de vaste reisleider naar de Tsjechische hoofdstad.

Els: “Als reisleider sta ik op een minutieuze voorbereiding. Het is heel wat werk. Van teksten vertalen, tickets regelen tot het openbaar vervoer plannen. De inleidingen die ik ter plaatse aan de reizigers geef bij de opera- en de balletvoorstellingen nemen snel anderhalf uur in beslag. Ik wil iedereen in het verhaal meekrijgen: ook in de symboliek, de achterliggende betekenisgeving van bepaalde acts, van bepaalde wendingen. Ik probeer ook telkens een goed evenwicht te vinden tussen muziekkenners die zeer goed op de hoogte zijn en reisgenoten die vooral muziekliefhebbers zijn. En de connectie met Davidsfonds Vosselaar is nooit ver af: veel van mijn Praagreizigers kwamen eerst naar mijn optredens in Vosselaar.”

Intussen heeft Els haar eigen traditie ontwikkeld als het over de Praagreizen gaat. “Ik spreek Tsjechisch en door mijn vele contacten gaan er gemakkelijker deuren open. Doorheen de jaren zijn er enkele vaste elementen gegroeid zoals mijn eigen welkomstconcert. En op de eerste avond luisteren we vaak naar het Tsjechische volksmuziekensemble Mala Ceska Muzika. Ware vrienden van mij en topmuzikanten. Mijn reizigers zingen dan mee, uit hart en ziel. Een zeer spontaan en warm gebeuren. Het ijs is dan meteen gebroken.”

Jong geleerd…

Sommige reizigers lieten zich in de beginjaren al eens misleiden door Els haar jonge voorkomen. Els: “Bij aanvang van de reis testten sommige reizigers je wel eens uit. Je zag ze denken “Kan dat meisje dat wel?” of “Weet zij wel iets van Praag?”. Nu wordt ‘dat meisje’ al meer vervangen door ‘vrouw’, alhoewel mijn jong uiterlijk hier geen voordeel biedt. Je krijgt dan soms erg vreemde testvragen. Maar zulke voorzetten kop ik graag binnen. En ik overtuig die twijfelaars met een goedgevuld programma.”

“Het 5-daagse kerstprogramma is bijvoorbeeld heel intensief. Wij bezoeken veel: de Praagse burcht, het Strahovklooster, het Estates Theater, het Representatiehuis, de Smetanahal, het Mucha Museum, de Mariakerk ... We doen alles met het openbaar vervoer of te voet zoals de kerstwandeling langs de oude Koningsroute en verder naar Mala Strana. Maar ook naar koffiehuizen en lokale restaurants. 3 avonden van de 4 zijn gevuld met muziek. Dat vergt wel wat van een mens. Je maakt dan weleens mee dat de Praagreis voor die ene reiziger de reis te veel was. Dat vind ik jammer.”

Maar een vermoeide reiziger houdt Els niet tegen. Ze gaat nog altijd even graag mee als reisleider. “Het respect van de reizigers dat ik krijg, doet mij veel meer dan alleen maar deugd. Het klinkt allicht als een cliché maar het is een privilege om in Praag reizen te begeleiden. Ik meen dat. Haast 30 jaar later voel ik nog steeds diezelfde emotie, diezelfde opwinding, diezelfde ontroering. Ik word nog steeds emotioneel, zelfs nu, als ik erover praat en als ik erover nadenk. Muziek beleven met heel je hart. Het is haast lichamelijk. Neen, het is lichamelijk. Ik heb de Slavische ziel mogen en kunnen ontdekken. De reizen naar Praag leven in mij, ze zijn een deel van mij.”