Reizen als dialoog

Peter Verlinden, reisleider

Ik ben van opleiding politicoloog en antropoloog, van beroep journalist.

Het journalistieke heeft altijd in mijn aard gezeten, en ik streef ernaar om vanuit deze insteek in te schatten wat een reispubliek interesseert.

Eerst intuïtief, later vanuit mijn reiservaringen voor Davidsfonds Cultuurreizen, meer beredeneerd. In het kort, reisleider zijn is een op zoek gaan naar het evenwicht tussen je inhoudelijke expertise en het streven naar het gepassioneerd laten beleven van een reis.

Piloot naar de Golf

In 1991 verscheen mijn boek Kamelen, emirs en paleizen. Arabieren aan de Golf, in een uitgave van het Davidsfonds. Uit deze contacten volgde in 1995 de Davidsfonds Cultuurreis naar de Verenigde Arabische Emiraten en Oman.

Het was een gedurfd project. Van citytrips naar Dubai was toen nog geen sprake. Het was een duidelijke breuk met de traditionele bestemmingen die Davo, de toenmalige reisorganisatie van het Davidsfonds, aanbood. Gedurende 2,5 jaar had ik als persattaché voor een minister een aantal persreizen georganiseerd. Verder reikte mijn ervaring niet. 

Contact met de locals

Ik heb 4 reizen naar de Arabische wereld geleid. Een belangrijk aspect ervan, in al mijn reizen trouwens, zijn persoonlijke contacten. Met Arabische families die ik kende en bij wie wij op de thee gingen, en met Vlamingen die er woonden en inzichten aanreikten uit hun leefwereld.

Ook ging ik met mijn reizigers naar de groentemarkt, waar zij het dagelijks leven konden observeren. De reacties? ‘Dit had ik nooit verwacht’ en ‘dit ga ik nooit vergeten’.

Plots sta je als reiziger op de plek waar doodstraffen worden uitgevoerd, de zogenaamde ‘chop chop square’. Samen met de lokale Arabische gids, die ik goed kende, had ik met mijn reizigers een grondige discussie over de zin en onzin van de doodstraf. Als reisleider modereer en stoffeer je dan het debat met elementen zoals het feit dat de doodstraf de graad van criminaliteit niet naar beneden haalt. Of ook, wie heeft te beslissen over leven en dood?

Congoreizen

Als journalist werd ik daarna in Vlaanderen als Afrikakenner bekend. Afrika is en blijft mijn passie. In 2003 leidde ik voor Davidsfonds Cultuurreizen mijn eerste Congoreis. De reis werd niet aangekondigd in de aanbodbrochure. Het was eerder een testcase ... Een reeks van 7 jaarlijkse reizen volgde! Tijdens die reizen leerde ik dat de geloofwaardigheid van de reisleider belangrijk is voor het vertrouwen van de reizigers, zeker wat veiligheid betreft, een thema dat in Congo niet voor de hand lag en ligt.

Tijdens de Congoreizen heb ik de bevestiging gekregen dat het rechtstreeks contact met andere culturen voor een samenleving niet kan worden overschat. Deze contacten hebben een enorme kracht aan te bieden. Zij bieden zuurstof voor habitus en wereldbeeld.

Wereldwijd beschouwen heel wat mensen hun cultuur als ‘het enige richtsnoer’, gevoed door een haast aangeboren, simplistisch superioriteitsgevoel. Als reisleider heb je hier een taak te vervullen. Op mijn Congoreizen heb ik meermaals uitgelegd dat de corruptie en het wanbeleid even goed bij ons zouden kunnen heersen wanneer men in gelijkaardige omstandigheden terechtkomt. 

Zeker op een reis naar Congo heb je niet alles in de hand. 
‘Mensen, dit wijkt af van het programma maar we zitten hier wel in Congo.’ 

Het komt er op aan om inventief te zijn. Als de buschauffeurs te laat waren, stelde ik een wandeling voor en schakelde ik een Congolese medewerker in om de chauffeurs aan te porren.

Nieuwe reisleiders

Ik heb een aantal reisleiders geïntroduceerd: Stefaan Blommaert, Katelijne Hermans, Rik Tyrions. Ik denk graag mee met de organisaties waarvoor ik werk. Binnen Davidsfonds Cultuurreizen was daar absoluut ruimte voor. Ik nam zelf het initiatief of Norbert D’hulst, ‘de baas’, belde mij op en zei: ‘Peter, we gaan eens eten’. Dan dachten wij hardop na over nieuwe bestemmingen en het opsporen van nieuwe reisleiders.

Met Walter De Schepper heb ik uren en uren met veel passie overlegd over de verfijning van het reisconcept. Het concept kreeg stap na stap vorm: het aanbod van elkaar aanvullende betekenislagen vanuit geschiedenis, beleving, ontspanning en persoonlijke contacten, en met een reisleider. Toen spraken wij nog over een reisbegeleider, die een aantal aspecten van de bestemming uitstekend beheerst.  

Motivatie als reisleider

Het bekende Vlaminggehalte van de reisleiders is ondergeschikt aan hun expertise, hun engagement. 

Het gaat om gelijkgestemde zielen. Hoe begeleid je een reis? Voor mij mag de persoonlijkheid van de reisleider de reis inkleuren, bepalen.

Je bent reisleider omdat je er zelf iets aan hebt. Het gaf mij de gelegenheid om plaatsen te bezoeken die voor mij als journalist minder toegankelijk waren.

In de Emiraten is het ontzettend moeilijk om als televisiejournalist te werken. Je kan niet zomaar een camera bovenhalen, je hebt voor alles toelatingen nodig, enz. Ook in het aantrekken van nieuwe reisleiders met dit profiel ligt de toekomst van Davidsfonds Cultuurreizen. Zij zijn zeker in Vlaanderen te vinden.

Prijzige reizen

Vanuit mijn engagement voor het Davidsfonds als geheel blijf ik gevoelig voor het gegeven dat je een aantal mensen geen toegang geeft door de prijssetting. Vroeger hebben we er ook veel over gebrainstormd. Hoe je het draait of keert, met grote groepen kan je inderdaad de prijs drukken maar dan boet je heel wat eigenheid in.

Lokale Davidsfonds afdelingen vangen dit enigszins op door zelf reizen te organiseren waarbij het sociale aspect, het ‘samen weg zijn’ voor een betaalbare prijs, meer centraal staat. Het is een vriendenclubreis, dikwijls in samenwerking met een lokaal reisbureau.

Davidsfonds Cultuurreizen logeert op een niveau van viersterren, uitzonderlijk eens vijf. Ik vind dat beleving niet per se met luxe moet samenhangen, wel met de omkadering. De lobby van het hotel is een belangrijke ontmoetingsplaats waar je met elkaar ideeën en ervaringen kan uitwisselen.

Toekomstmuziek

De laatste jaren heb ik geen reizen meer begeleid. Ik heb een drukke job en thuis zijn er mijn kindjes. 

In de nabije toekomst ben ik ongetwijfeld weer van de partij. Bruggen slaan tussen het heden en het verleden doorheen het reizen. 

Hoe kan je verklaren dat ‘iets’ geworden is zoals het zich heden presenteert? Ik heb een wachtlijst van mensen die mij geregeld vragen: ‘je weet toch dat wij willen meegaan op je volgende reis?’. Ik vraag hen nog wat geduld.

Gesprek op 6 november 2017, Davidsfonds Leuven

Zin gekregen om een cursus van Peter Verlinden te volgen? Dat kan! Bekijk hier het aanbod van Davidsfonds Academie.